Απογαλακτισμός και Διατροφή
Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής του, το βρέφος αναπτύσσεται πιο γρήγορα από οποιοδήποτε άλλο στάδιο της υπόλοιπης ζωής του. Σε αυτή τη περίοδο απαιτείται αρκετή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά για να εξασφαλιστεί η σωστή ανάπτυξη του.
Αρχικά τα βρέφη τρέφονται μόνο με μητρικό γάλα ή ειδικό γάλα εμπορίου. Στη συνέχεια χρειάζεται εκτός από το γάλα εμπορίου και άλλες πηγές τροφών για την πληρέστερη ανάπτυξη του.
Τι είναι ο απογαλακτισμός;
Ο απογαλακτισμός είναι η σταδιακή εισαγωγή τροφών (φρούτα, λαχανικά, κρέας, ψάρι κλπ) στη διατροφή του παιδιού μετά τους τέσσερις με έξι μήνες. Μέχρι τότε οι υψηλές θρεπτικές απαιτήσεις του βρέφους καλύπτονται από το μητρικό ή ειδικό γάλα εμπορίου. Για παράδειγμα, στους 4 με 6 μήνες εξαντλούνται οι αποθήκες σιδήρου του βρέφους, όπότε επόμενο είναι να καλυφθεί από ημι-στέρεες ή στέρεες τροφές (ως συμπλήρωμα του γάλακτος).
Γιατί πρέπει να απογαλακτίζουμε τα βρέφη;
Πρέπει να απογαλακτίζουμε τα βρέφη έτσι ώστε να λαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται από τα τρόφιμα που τρώνε. Έπειτα, το βρέφος σταδιακά αναπτύσσει την ικανότητα να μασάει, να καταπίνει και να πέπτει μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων, μέχρι που θα μπορέσει να τρώει ό,τι και η υπόλοιπη οικογένεια. Επίσης είναι σημαντικό να κατανοηθεί το εξής: <όταν το γάλα αγελάδος προσλαμβάνεται ως κύριο γεύμα στο πρώτο χρόνο, τα βρέφη πρέπει να έχουν ποικιλία στη διατροφή τους έτσι ώστε να προσλαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά.
Πότε συνιστάται η διακοπή του θηλασμού στα βρέφη;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει έκκληση στα κράτη μέλη να «ενισχύσουν τις δραστηριότητες και να αναπτύξουν νέες μεθόδους για να προωθήσουν τον αποκλειστικό θηλασμό για 6 μήνες, ως μία παγκόσμια σύσταση για τη δημόσια υγεία, παίρνοντας υπόψη τα ευρήματα της πραγματογνωμοσύνης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για τη βέλτιστη διάρκεια του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού και την παροχή ασφαλούς και κατάλληλης συμπληρωματικής διατροφής, με συνεχιζόμενο θηλασμό μέχρι το 2ο έτος της ηλικίας και περαιτέρω, δίνοντας έμφαση στην ευρεία διάδοση αυτών των αντιλήψεων στα κοινωνικά στρώματα, ώστε να οδηγηθούν οι κοινότητες και υιοθετήσουν αυτές τις πρακτικές…»
Εάν οι γονείς επιθυμούν τον απογαλακτισμό νωρίτερα, οι 4 μήνες (ή 17 εβδομάδες) πρέπει να υπολογίζονται ως την νωρίτερη ηλικία που σταματώντας το γάλα ξεκινάει η ημι-στερεά τροφή. Και αυτό επειδή ένα νεογέννητο μπορεί να καταπιεί μόνο υγρά που εισάγονται στο βάθος του λάρυγγα του.
Από το 4o μήνα το βρέφος μπορεί να κινήσει τη γλώσσα του και να καταπιεί ημι-στέρεα τροφή.
Αργότερα, ανατέλλουν σταδιακά τα δόντια, αλλά το βρέφος μπορεί να μασήσει ικανοποιητικά μετά το πρώτο χρόνο της ζωής του.
Το στομάχι και το έντερο δεν είναι αρχικά σε θέση να πέψουν το άμυλο, παρά μόνο τη λακτόζη (ζάχαρο του γάλακτος). Οπότε, αμυλώδη φαγητά μπορούν να εισάγονται μετά τον τέταρτο μήνα.
Τα βρέφη τα οποία γεννιούνται πρόωρα χρειάζεται να απογαλακτίζονται ανάλογα με τις ατομικές τους ανάγκες και οι συμβουλές πρέπει να παρέχονται από την ιατρική ομάδα και τον ειδικό διατροφολόγο.
Τι είδη τροφών πρέπει να χρησιμοποιούνται;
Τα τρόφιμα απογαλακτισμού αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα, όπου δίνεται ένας κατάλογος από διαφορετικά επίπεδα - στάδια από τα τρόφιμα που πρέπει να χρησιμοποιούνται. Οι ηλικίες είναι στο περίπου και εξαρτώνται από πότε ο 1ος απογαλακτισμός ξεκίνησε. Κάθε βρέφος είναι διαφορετική περίπτωση και θα αναπτύσσεται με το δικό του ρυθμό.
- Μέχρι το τέλος του πρώτου έτους, η διατροφή του βρέφους θα πρέπει να περιέχει τρόφιμα από όλες τις ομάδες. Η υφή των τροφών που προσφέρονται στο βρέφος θα πρέπει να διαφοροποιείται σταδιακά και από την πολτοποιημένη μορφή θα πρέπει να μεταβεί στην ψιλοκομμένη μορφή, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η μάσηση. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην υφή και στο μέγεθος των προσφερόμενων κομματιών για την αποφυγή του κινδύνου πνιγμονής.
- Όσον αφορά τα νέα τρόφιμα πρέπει να προσεχθεί να εισάγονται ένα κάθε φορά, με διαφορά εβδομάδας από το προηγούμενο νέο τρόφιμο, ώστε να μπορούν να επισημανθούν τυχόν αλλεργίες ή ευαισθησίες που ενδεχομένως να έχει το βρέφος.
Τι υγρά πρέπει να προσλαμβάνουν;
- Μέχρι τον τέταρτο μήνα οι νεφροί υπολειτουργούν και απεκκρίνουν περισσότερο νερό από ότι αυτοί του ενήλικα. Αυτό σημαίνει ότι το βρέφος είναι σε αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης, που αυξάνεται όταν αρχίσουν να εισάγονται στη δίαιτα του στέρεα τρόφιμα.
- Τα βρέφη που θηλάζουν δεν χρειάζονται κάποια πρόσθετα υγρά αλλά χρειάζονται επιπλέον νερό (δροσερό και αποστειρωμένο) στους πρώτους τέσσερις μήνες. Οπότε δεν προτείνεται να δίνονται στα μωρά χυμοί ή ακόμη χυμοί με ζάχαρη!
- Ο θηλασμός μπορεί να προσφέρεται στα βρέφη κανονικά και μετά τον 6ο μήνα ενώ εάν θέλετε να το σταματήσετε, ο θηλασμός πρέπει να αντικατασταθεί με 500-600 ml από κατάλληλο για βρέφη γάλα εμπορίου.
Είναι σωστό να χρησιμοποιούμε τροφές του εμπορίου για βρέφη;
Είναι καλύτερο για τα βρέφη να απογαλακτίζονται σε κανονικό φαγητό που τρώει η οικογένεια. Τα παιδιά που τρέφονται μόνο με φαγητά (ειδικά για μωρά) μπορεί να μην τους αρέσει το σπιτικό φαγητό μόλις τους δοθεί. Επομένως, μερικές τροφές του εμπορίου για βρέφη μπορούν να συγχωνευτούν μέσα σε μια διατροφή απογαλακτισμού και αρκετοί γονείς να το βρουν πειστικό ικανοποιητικό.
Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγουμε;
|
Αλάτι: |
πάνω από τους 7 μήνες το βρέφος πρέπει να τρώει λιγότερο από 1gr αλάτι την ημέρα (το γάλα του εμπορίου και του θηλασμού παρέχει τη σωστή ποσότητα αλατιού). Ανάμεσα στους 7 μήνες και τον 1 χρόνο 1gr αλατιού την ημέρα είναι το περισσότερο. Το αλάτι δεν πρέπει να προστίθεται στο φαγητό και αλμυρά φαγητά, όπως τα αλλαντικά, το τυρί και μερικά άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα, πρέπει να περιορίζονται. |
|
Ζάχαρη: |
αποφύγετε να προσθέτετε ζάχαρη στο φαγητό και τα υγρά/ ποτά. |
|
Μέλι: |
το μέλι δεν πρέπει να δίνεται στα βρέφη κάτω του ενός χρόνου. |
Είναι ασφαλές με τον απογαλακτισμό τα βρέφη να ξεκινούν μια διατροφή φυτοφαγική;
Τα βρέφη μπορεί να αναπτύσσονται φυσιολογικά με μια φυτοφαγική διατροφή, μόνο που ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε στο να προσλαμβάνει όλα τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά. Οι φυτοφαγικές δίαιτες μπορεί να αυξημένες σε φυτικές ίνες και για αυτό το λόγο να μην προσλαμβάνει αρκετή ενέργεια (θερμίδες) και επίσης να μειώσει την απορρόφηση κάποιων συστατικών όπως σίδηρος και ψευδάργυρος. Όλα τα βρέφη από 6 μηνών μέχρι 5 χρονών αν χρειαστεί μπορεί να πάρουν συμπληρώματα βιταμινών A, C και D, ενώ τα βρέφη που είναι φυτοφάγα χρειάζονται και Β12. Κάποιος ειδικός διατροφολόγος μπορεί να σας δώσει πολύτιμες συμβουλές στον απογαλακτισμό και στη συνέχεια για μια χορτοφαγική δίαιτα.
Σε ποιον να απευθυνθώ για να συμβουλευτώ όσον αφορά τον απογαλακτισμό;
Αρχικά, συμβουλευτείτε τον παιδίατρο σας. Αν δυσκολεύεστε, και το βρέφος δεν δέχεται εύκολα τα ημιστέρεα τρόφιμα, απευθυνθείτε και σε κάποιον ειδικό διατροφολόγο.
Γράφουν: Φοντόρ Χριστίνα (Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Καθηγήτρια στο Ι.Δ.ΕΚ.Ε Ηλιούπολης)
και Παπαχρήστος Παρασκευάς (Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc στην Διασφάλιση Ποιότητας)
ενδιαφέροντα άρθρα:
Θηλασμός και σύγχρονος τρόπος ζωής
