Γνωρίζεις ότι ...

Τα περισσότερα έντομα δεν προλαβαίνουν ούτε να χρονίσουν. Πολλά είδη ζουν μέχρι και λίγα χρόνια. Όμως υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως η βασίλισσα στους τερμίτες, που μπορεί να φτάσει τα 50 έτη, και κάποια σκαθάρια, που ανοίγουν τρύπες σε δέντρα, γεννούν μέσα αυγά και τα ώριμα άτομα εμφανίζονται ύστερα από 40 χρόνια.

Τα δέντρα δεν παύουν ποτέ να μεγαλώνουν σε μέγεθος. Προσθέτουν χρόνο με το χρόνο στον κορμό τους ετήσιους δακτυλίους, μέχρι μια καταιγίδα να τα ρίξει. Ως προς το ύψος, που σε κάθε περίπτωση είναι προδιαγεγραμμένο για κάθε είδος, φτάνει μέχρι ένα συγκεκριμένο σημείο και εξαρτάται άμεσα από το πόσο ψηλά μπορεί κάθε δέντρο να μεταφέρει νερό από το έδαφος. Επιστήμονες υπολόγισαν πως οι γιγαντιαίες σεκόγιες της Καλιφόρνια δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα 129 μέτρα. Το ψηλότερο δέντρο στον πλανήτη μας αγγίζει τα 113 μέτρα.

Κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου, περίπου ένα λίτρο σάλιου εκκρίνεται από τους δύο μεγάλους σιελογόνους αδένες στις δυο πλευρές του κεφαλιού μας και από μικρότερους αδένες γύρω από το στόμα μας. Το σάλιο υγραίνει τους βλεννογόνους υμένες, υποβοηθά την ομιλία, αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων και μεταφέρει ένζυμα που βοηθούν στην πέψη του φαγητού.

Τα μονοζυγωτικά δίδυμα (που προέρχονται από το ίδιο ωάριο) έχουν εν γένει το ίδιο DNA. Δεν αποκλείεται να καταγραφούν διαφοροποιήσεις στις περιπτώσεις που συμβούν μεταλλάξεις κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Τα διζυγωτικά δίδυμα έχουν διαφορετικά γονίδια, ακριβώς όπως και τα συνηθισμένα αδέλφια.

Το ταχύτερο ψάρι είναι ο ιστιοφόρος του Ειρηνικού (Istiophorus platypterus), που πλέει δαιμονιωδώς με 110 χλμ./ώρα. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο ξιφίας με 80 χλμ./ώρα και στην τρίτη ο τόνος με 74 χλμ./ώρα. Στον αντίποδα βρίσκεται ο ιππόκαμπος με 15 μ./ώρα.

Στη Σκανδιναβία, για την παραγωγή χαρτιού χρησιμοποιείται κυρίως έλατο. Η ποσότητα που λαμβάνεται έχει άμεση σχέση με το μέγεθος του δέντρου και τη μάζα του κορμού του. Κατά κανόνα, ένα μέσο δέντρο δίνει 40 κιλά γραφικής ύλης (8.000 φύλλα Α4) και 80 περίπου είναι τα κιλά αν πρόκειται για χαρτί εφημερίδας.

Όχι, δεν είναι επικίνδυνο αρκεί να μην το παρακάνουμε. Η τσίχλα αποτελείται βασικά από κόμμι και διάφορα πρόσθετα, όπως γευστικές, χρωστικές και γλυκαντικές ουσίες. Ορισμένα από τα πρόσθετα, όπως τα υποκατάστατα της ζάχαρης, διασπώνται στο στομάχι και τα έντερα. Παρά το όξινο περιβάλλον και τα άκρως αποτελεσματικά πεπτικά ένζυμα του στομάχου, ο οργανισμός μας δεν μπορεί να κάνει και πολλά για το κόμμι. Το κόμμι περνά από το στομάχι και τα έντερα αναλλοίωτο σε μεγάλο βαθμό, αν και πιο αργά από άλλες τροφές που καταπίνουμε.

Κίνδυνος να κολλήσει το κόμμι στην έσω επιφάνεια του στομάχου δεν υπάρχει, αφού συνεχώς “κολυμπά” σε υγρό, όπως ακριβώς και όταν βρίσκεται στο στόμα μας. Αν, ωστόσο, καταπίνουμε ακατάπαυστα τσίχλες και άλλα πράγματα που δεν λιώνουν, μπορεί να πάθουμε ειλεό στο έντερο.

Ας αποφεύγουμε, λοιπόν, να δίνουμε σε πολύ μικρά παιδιά τσίχλες, αφού δεν τα καταφέρνουν και τόσο καλά με τέτοιες λιχουδιές.

Ο εγκέφαλος αποτελεί μόλις το 2% του συνολικού μας βάρους, αλλά καταναλώνει το 20% της ενέργειας του σώματός μας.

Απορροφά το 15% του αίματος από την καρδιά, μεταβολίζει το 25 % της ζάχαρης και το 20% του οξυγόνου που τροφοδοτεί το σώμα.

Αν μετατρέψουμε τα συγκεκριμένα αριθμητικά δεδομένα σε ηλεκτρική ενέργεια, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τόσο ρεύμα όσο μια απλή λάμπα των 10 βατ.

Μια πεταλούδα ζει κατά μέσο όρο λιγότερο από μια εβδομάδα. Μερικές πεθαίνουν σε δέκα μόλις ώρες, ενώ άλλες ζουν μέχρι και οκτώ μήνες, ανάλογα και με το κλίμα. Ξεχειμωνιάζουν και περιμένουν να ζευγαρώσουν την επόμενη άνοιξη. Καμία πάντως πεταλούδα δε ζει πάνω από ένα χρόνο.

Μια ανθρώπινη τρίχα μεγαλώνει 0,4 χιλ. τη ημέρα, δηλαδή 1,3 εκ. το μήνα. Η ανάπτυξη είναι ταχύτερη μεταξύ των ηλικιών 15 και 30. Οι τρίχες μεγαλώνουν ταχύτερα τη μέρα όπως και το καλοκαίρι.

Όταν μιλάμε για δηλητηριώδη ουσία σε χημική μορφή ή σε μορφή βαρέως μετάλλου, τότε δεν υπάρχει δυνατότητα ανοσοποίησης.

Ωστόσο μερικά ζώα έπειτα από πολλές γενιές μπορούν ν’ αναπτύξουν σταδιακά ανθεκτικότητα απέναντι σε χημικές ουσίες, συχνά μέσω της εμφάνισης γενετικών αλλαγών στον οργανισμό τους. Οι αλλαγές αυτές εμποδίζουν το δηλητήριο να προξενήσει βλάβη.

Οι άνθρωποι μπορούν κάλλιστα να αποκτήσουν ανοσία απέναντι σε άλλες δηλητηριώδεις ουσίες στο βαθμό που αυτές αποτελούνται από πρωτεΐνες κατά των οποίων μπορεί το σώμα να σχηματίσει αντισώματα. Πολλά βακτήρια ελευθερώνουν δηλητηριώδεις πρωτεΐνες (τοξίνες) όταν μας μολύνουν και αυτές κάνουν το σώμα να «συνηθίζει» και να δημιουργεί αντισώματα εναντίον τους.

Είναι αυτός ακριβώς ο μηχανισμός που αξιοποιούμε σε εμβόλια όπως αυτά κατά της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκίτη. Τα εμβόλια αυτά αποτελούνται από μικρές ποσότητες τοξινών του βακτηρίου, στις οποίες το σώμα αναπτύσσει ανοσία.

Ο οργανισμός μπορεί επίσης να αποκτήσει ανοσία στα δηλητήρια των φιδιών, των βατράχων και άλλων ζώων αν προσλαμβάνει τα δηλητήρια αυτά σε μικρές ποσότητες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σε αντίθεση με μια σειρά άλλων εκφράσεων συναισθημάτων, όπως είναι το γέλιο, η γκρίνια ή η εξωστρέφεια, στην εκδήλωση του κλάματος δεν εμπλέκονται μόνο οι μύες του προσώπου αλλά και πολλά άλλα μέρη του σώματος. Στο κλάμα η αναπνοή είναι ταχύτερη και με τραντάγματα, επομένως οι μύες του αναπνευστικού εργάζονται σκληρά. Αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση των καρδιακών ρυθμών, άρα και την αύξηση των σφυγμών.

Tο κλάμα είναι μια πολύ περίπλοκη δραστηριότητα που εκφράζεται με διάφορους τρόπους από άνθρωπο σε άνθρωπο. Γι’ αυτό και ποικίλλει ο αριθμός των μυών που χρησιμοποιούνται. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κλάμα είναι πολύ απαιτητική φυσική δραστηριότητα.

Το 1998, σε ένα πείραμα που έκαναν Αμερικανοί ερευνητές, μέτρησαν την κατανάλωση ενέργειας των παιδιών μικρής ηλικίας κατά τη διάρκεια διαφόρων μορφών δραστηριότητας. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι το παιδί που κλαίει χρησιμοποιεί περίπου το 30% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στο κλάμα καθεαυτό.

Έτσι, το κλάμα απαιτεί σχεδόν διπλάσια ενέργεια από εκείνη που καταναλώνεται σε μια συνηθισμένη δραστηριότητα και τετραπλάσια ενέργεια από εκείνη που καταναλώνει ένας άνθρωπος ευχαριστημένος και ξαπλωμένος ακίνητος. Με άλλα λόγια, δεν είναι ιδιαίτερα παράξενο που τα παιδιά και οι ενήλικοι εξαντλούνται συχνά από το κλάμα.

Οι φρονιμίτες θεωρούνται περιττό κατάλοιπο του ανθρώπινου σώματος από την προϊστορική εποχή, το οποίο βελτιώνεται σταδιακά με την εξέλιξη.

Οι τέσσερις μεγάλοι τραπεζίτες ήταν τα «μίξερ» των προγόνων μας για να μασούν τη σκληρή τροφή εκείνης της εποχής. Με τον τρόπο αυτό είχαν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης.

Σήμερα ετοιμάζουμε το φαγητό με τρόπο που καθιστά ευκολότερη τη μάσηση και η φύση έχει αρχίσει να ανταποκρίνεται έτσι ώστε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να έχουν λιγότερους ή και καθόλου φρονιμίτες.

Από τη φύση του, το στρώμα του όζοντος δεν έχει το ίδιο πάχος όλες τις εποχές του χρόνου, και ειδικά πάνω από την Ανταρκτική διαλύεται κάθε άνοιξη. Ωστόσο, η λεγόμενη τρύπα του όζοντος δεν υπήρχε προτού εμείς οι άνθρωποι αρχίσουμε να απελευθερώνουμε στην ατμόσφαιρα ενώσεις χλωρίου όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFCs).

Το ότι το όζον έχει μειωθεί τόσο δραματικά, σε σημείο που πάνω από κάποιες περιοχές να έχει σχεδόν εξαφανιστεί, οφείλεται λοιπόν σε αυτά τα αέρια, που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όμως, υπογράφηκαν διεθνείς συνθήκες που απαγόρευαν τις εκπομπές χλωροφθορανθράκων.

Παρ’ όλο που και σήμερα καταγράφονται τρύπες του όζοντος με μέγεθος ρεκόρ πάνω από την Ανταρκτική, η καταστροφή του όζοντος αναμένεται σταδιακά να περιοριστεί. Ωστόσο, οι χλωροφθοράνθρακες διασπώνται πολύ αργά, και θα πάρει άλλα 50 με 100 χρόνια μέχρι να είμαστε σε θέση να πούμε ότι η τρύπα του όζοντος έχει κλείσει.

Όταν το σώμα μολύνεται με βακτήρια ή ιούς, η θερμοκρασία του ανεβαίνει, δίνοντας σήμα ότι ασθενεί. Είθισται μάλιστα να βάζουμε το χέρι μας στο μέτωπο, για να εξακριβώσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας. Η πιθανότερη αιτία αυτής της κίνησης θα πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός ότι το μέτωπο δεν καλύπτεται από κάποιο ρούχο.

Εφόσον βέβαια η θερμοκρασία δεν μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια με το χέρι, η συγκεκριμένη μέθοδος δεν θεωρείται η πλέον αποτελεσματική.

Πρόσφατα κυκλοφόρησαν νέου τύπου θερμόμετρα, που μετρούν τη θερμοκρασία του μετώπου. Ωστόσο, έρευνες κατέδειξαν πως η θερμοκρασία αυτού του σημείου του σώματος αποκλίνει κατά 1,5 βαθμό, άρα η αξιοπιστία της μέτρησης ελέγχεται.

Ο καλύτερος τρόπος είναι η μέτρηση στο ορθό. Η θερμοκρασία μπορεί να ελεγχθεί και στο αυτί ή το στόμα, αλλά και αυτές οι μέθοδοι θεωρούνται αναξιόπιστες. Θα πρέπει μάλιστα να προσθέσουμε μισό βαθμό για να έχουμε την ακριβή μέτρηση.

Τα φυτά παράγουν διαφορετικές ποσότητες οξυγόνου;

Τα φυτά παράγουν οξυγόνο (Ο) από το φως του ήλιου, διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και νερό με τη βοήθεια μιας μακράς σειράς ενζύμων και συμπλέγματος πρωτεϊνών στα φύλλα. Αυτή η πλέον θεμελιώδης διαδικασία της φύσης ονομάζεται φωτοσύνθεση. Για την παραγωγή ενός μορίου Ο2 και την πρόσληψη ενός μορίου CO2 το φυτό πρέπει να αιχμαλωτίσει περίπου 10 φωτόνια.

Σε γενικές γραμμές, πάντως ένα φυτό αξιοποιεί μόλις το 1% του ηλιακού φωτός που προσπίπτει στα φύλλα του, ενώ πολύ λίγα αξιοποιούν έως και το 3% της ηλιακής ενέργειας. Η μέτρηση του βαθμού φωτοσύνθεσης ενός φυτού γίνεται μέσω του υπολογισμού της παραγωγής Ο2 ή της πρόσληψης CO2. Αυτή η μέθοδος όμως δεν θεωρείται ιδιαίτερα ακριβής, αφού ένα φυτό χρησιμοποιεί επίσης διάφορους τρόπους αναπνοής κατά την οποία χρησιμοποιεί Ο2 και απελευθερώνει CO2. Οι σχετικές ποσότητες επομένως πρέπει να συναχθούν από πιο σύνθετο υπολογισμό των αερίων του φυτού.

Μερικές από τις υψηλότερες τιμές παραγωγής οξυγόνου παρατηρούνται στα επονομαζόμενα φυτά C4, στους τροπικούς. Τα κύτταρά τους συγκεντρώνουν CO2 από τον αέρα. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν την απώλεια νερού λόγω της ζέστης.

Τα φυτά με κανονική φωτοσύνθεση ονομάζονται C3. Στους τροπικούς δυσκολεύονται αρκετά, ενώ στα βορειότερα κλίματα ευημερούν.

Έχω παρατηρήσει πως η παλίρροια δεν έχει πάντα την ίδια δύναμη και πως έχουμε δύο φορές άμπωτη και δύο πλημμυρίδα ανά εικοσιτετράωρο. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η κατάσταση των υδάτων στις ακτές του πλανήτη μας αλλάζει, προκαλώντας άμπωτη και πλημμυρίδα με διαφορά 6 ωρών κι ενός τετάρτου. Η διαφορά μεταξύ των δύο ποικίλλει. Σε ανοιχτές περιοχές είναι σχεδόν ανεπαίσθητη, ενώ μπορεί να φτάσει και τα 12-15 μέτρα εκεί που το νερό εισχωρεί σε στενούς κόλπους ή κανάλια. Αυτές οι αλλαγές στο επίπεδο της θάλασσας αποκαλούνται «παλίρροια» και αποδίδονται στην επίδραση της Σελήνης πάνω στη Γη.

Εξαιτίας της περιστροφής τόσο της Γης όσο και της Σελήνης τα νερά φεύγουν και επανέρχονται κάθε 12,5 ώρες.

Η βαρυτική δύναμη της Σελήνης έλκει όλα τα συστατικά μέρη της Γης. Ωστόσο, η συμπεριφορά της διαφοροποιείται με την απόσταση. Η ελκτική δύναμη της Σελήνης είναι ισχυρότερη στα μέρη της Γης που βρίσκονται προς την πλευρά της, ενώ τα απομακρυσμένα μέρη έλκονται σαφώς λιγότερο. Έτσι, η μάζα της Σελήνης δεν έλκει μόνο τη Γη, αλλά τη συμπιέζει κιόλας, προσδίδοντάς της το ελλειπτικό της σχήμα. Ο συμπαγής φλοιός της Γης επηρεάζεται λιγότερο απ’ ό,τι οι θάλασσες, με αποτέλεσμα το φεγγάρι να ενεργοποιεί τις υδάτινες μάζες. Η περιστροφή της Γης μεταβάλλει, περίπου μια φορά κατά τη διάρκεια του 24ωρου, τη μέγιστη και ελάχιστη απόσταση των διαφόρων σημείων της από τη Σελήνη. Η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τη Γη προς την ίδια κατεύθυνση αλλά ελαφρώς πιο γρήγορα, οπότε βρίσκεται στο ίδιο σημείο του ουρανού σε σχέση με την επιφάνεια της Γης κάθε 24 ώρες και 50 λεπτά. Έτσι ανάμεσα σε δυο πλημμυρίδες μεσολαβούν 12,5 ώρες.

Ο Ήλιος επίσης ασκεί στη Γη ελκτική δύναμη, η οποία συναρτάται από την απόσταση των δύο σωμάτων. Πάντως η επίδρασή του θεωρείται ασθενέστερη από αυτή της Σελήνης, καθώς η δύναμη της παλίρροιας πηγάζει από τις φάσεις του δορυφόρου μας. Κατά τη νέα σελήνη και την πανσέληνο, οι ελκτικές δυνάμεις του Ήλιου και της Σελήνης αλληλοενισχύονται, με αποτέλεσμα, σε αυτή τη φάση, η παλίρροια να καθίσταται ισχυρότερη. Κατά τη φθίνουσα και την αύξουσα φάση της Σελήνης, που αποκαλούνται «υψηλή παλίρροια» και «χαμηλή παλίρροια» αντίστοιχα, αλληλοεξουδετερώνονται οι ελκτικές δυνάμεις της Σελήνης και του Ήλιου, εξασθενώντας, κατά συνέπεια, το φαινόμενο.

Βεβαίως, η κατάσταση των υδάτων συναρτάται όχι μόνο από τις παλίρροιες αλλά και από τον καιρό και τους ανέμους. Ένας διαρκής και δυνατός αέρας μπορεί να ωθήσει μεγάλες μάζες νερού προς τις ακτές. Αν η ένταση του ανέμου κορυφωθεί, συμπίπτοντας παράλληλα με το φαινόμενο της παλίρροιας, μπορεί να προκληθούν ισχυρές πλημμύρες, γνωστές ως «κύματα θύελλας».

Με δυο λόγια, το σχήμα των νεφών περιγράφει το χρονικό της δημιουργίας τους. Τα σύννεφα δημιουργούνται όταν ψύχεται ο αέρας. Καθώς ο ψυχρός αέρας περιέχει λιγότερους υδρατμούς απ’ ό,τι ο θερμός, οι πλεονάζοντες υδρατμοί μετατρέπονται σε σταγονίδια, που αργά αργά πέφτουν στη γη μέσω του αέρα.

Για τα περισσότερα σύννεφα, η ψύξη είναι αποτέλεσμα της ανοδικής πορείας του αέρα σε επίπεδα όπου η πίεση είναι χαμηλότερη και επομένως η θερμοκρασία πέφτει. Η ταχύτητα ανόδου του αέρα καθορίζει το σχήμα των νεφών. Αν η ταχύτητα είναι μεγάλη, τότε δημιουργούνται νέφη-σωρείτες, που θυμίζουν λευκά κουνουπίδια με μαύρη βάση και ξεχωρίζουν για το ύψος τους παρά για το πλάτος τους. Αν η ταχύτητα ανόδου είναι μικρή –συχνά πάνω από μεγάλες εκτάσεις και σε συνδυασμό με την κίνηση μιας θερμότερης αέριας μάζας που «γλιστρά» πάνω από μια ψυχρότερη–, τότε έχουμε πολλά μικρά σταγονίδια που δημιουργούν νέφη-στρώματα. Πρόκειται για σκοτεινότερα και αρκετά απλωμένα σύννεφα, που εκτείνονται στον ουρανό σε οριζόντιες πεπλατυσμένες στρώσεις.

Το σχήμα κάθε τύπου νέφους αποτυπώνει και την επίδραση της θερμοκρασίας της επιφάνειας πάνω από την οποία κινήθηκε ο αέρας.

Ψηλά στην ατμόσφαιρα ο αέρας είναι αλλού σταθερός και αλλού ασταθής, ανακόπτοντας έτσι ή ενισχύοντας, κατά περίπτωση, τα ανοδικά ρεύματα. Επομένως, το σχήμα των νεφών προσδιορίζεται γενικά από τη θερμοκρασία και την ανοδική κίνηση του αέρα.

Το ουράνιο τόξο είναι ουσιαστικά τμήμα ενός πλήρους κύκλου.

Σε ένα ουράνιο τόξο οι ηλιακές ακτίνες συναντούν τα σταγονίδια της βροχής, που διαθλούν το φως και το αναπέμπουν σε γωνία περίπου 40º σε σχέση με το φως που προσπίπτει σε αυτά. Για να είναι ορατό το ανακλώμενο φως, πρέπει η γωνία ανάμεσα στις ακτίνες του ήλιου και μιας νοητής ευθείας που σχηματίζεται από τα σταγονίδια της βροχής προς τη μεριά του παρατηρητή να είναι 40º. Αυτό ισχύει μόνο για σταγονίδια που για τον παρατηρητή βρίσκονται σε τόξο, όταν στέκεται με την πλάτη στον ήλιο. Η θέση επομένως ενός ουράνιου τόξου εξαρτάται από το σημείο που βρισκόμαστε. Δύο άτομα που βρίσκονται δίπλα δίπλα δεν βλέπουν το ουράνιο τόξο στην ίδια ακριβώς θέση.

Τα χρώματα του ουράνιου τόξου προκύπτουν ως εξής: το λευκό φως του ήλιου, εισερχόμενο μέσα σε μια σταγόνα νερού, διαθλάται, κατόπιν ανακλάται στο πίσω μέρος της σταγόνας και στη συνέχεια διαθλάται εκ νέου καθώς εξέρχεται από τη σταγόνα. Το αποτέλεσμα είναι μέρος από το εισερχόμενο φως του ήλιου να ανακλάται προς τα πίσω σε διαφορετικές γωνίες. Γι’ αυτό και το αρχικά λευκό φως αναλύεται στα διάφορα χρώματα που το συνθέτουν, δηλαδή στο φάσμα του.

Στα βραχύτερα μήκη κύματος, κοντά στα ιώδη και μπλε χρώματα, η ανάλυση είναι ισχυρότερη απ’ ό,τι στα μακρύτερα μήκη κύματος, όπως στα κόκκινα και τα κίτρινα. Η γωνία κυμαίνεται από 40,6º για το βιολετί φως έως 42,3º για το κόκκινο, ενώ τα υπόλοιπα χρώματα κατανέμονται μέσα στο φάσμα.

Η συνηθισμένη σε όλους μας ίριδα ονομάζεται επίσης πρωτογενές ουράνιο τόξο. Κι αυτό καθώς πολλές φορές είναι ορατό και ένα δευτερογενές τόξο, με χρώματα ανεστραμμένα και λιγότερο έντονα. Το πρωτογενές ουράνιο τόξο προκύπτει ύστερα από δύο διαθλάσεις και μια ανάκλαση μέσα σε κάθε μεμονωμένο σταγονίδιο βροχής ενώ το δευτερογενές κατόπιν δύο διαθλάσεων και δύο ανακλάσεων, με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο έντονο. Η γωνία του δευτερογενούς ουράνιου τόξου κυμαίνεται στις 50,7-53,6º.

Μπορεί μια χελώνα που έχει ανατραπεί να επανέλθει στην κανονική της στάση;

Για ζώα όπως οι χελώνες και τα σκαθάρια, με σκληρό ραχιαίο περίβλημα, είναι ζωτικής σημασίας το να μπορούν να γυρίσουν, αν έχουν πέσει με την πλάτη. Ειδάλλως, θα είναι εντελώς ανήμπορα. Τέτοιου είδους ατυχήματα συμβαίνουν όταν, για παράδειγμα, προσπαθούν να περάσουν πάνω από εμπόδια, ή όταν τα αρσενικά παλεύουν μεταξύ τους. Σε ορισμένα είδη χελωνών, τα αρσενικά προσπαθούν να ανατρέψουν το ένα το άλλο.

Οι χελώνες έχουν αναπτύξει διάφορες τεχνικές για να μπορούν να γυρίσουν σε κανονική στάση. Οι τεχνικές αυτές εξαρτώνται κυρίως από το σχήμα του καβουκιού στα διάφορα είδη. Οι θαλάσσιες χελώνες έχουν, κατά κανόνα, ένα πεπλατυσμένο σκληρό καβούκι, με μυτερές άκρες, ένα σχήμα, δηλαδή, ιδανικό για πλεύση. Αν μια τέτοια χελώνα βρεθεί με την πλάτη προς τα κάτω, τεντώνει όσο γίνεται το λαιμό της έξω από το καβούκι της, ώστε στη συνέχεια να πιέσει κόντρα στο έδαφος, για να ανασηκωθεί το καβούκι της σε κάθετη θέση και να μπορέσει να γυρίσει στην κανονική της στάση.

Οι χερσαίες χελώνες, αντίθετα, έχουν κατά κανόνα ψηλά, θολωτά καβούκια, για καλύτερη προστασία από τα σαρκοβόρα. Τα είδη με πολύ θολωτά καβούκια έχουν πολύ κοντό λαιμό για να μπορούν να κάνουν χρήση της ίδιας τεχνικής με αυτή της θαλάσσιας χελώνας. Έτσι, οι χελώνες αυτές χρησιμοποιούν μια τεχνική που βασίζεται στη βαρύτητα. Συγκεκριμένα, κινούν έντονα τα άκρα τους και μετατοπίζουν το κέντρο βάρους του σώματός τους, βοηθούντος και του ιδιαίτερα καμπύλου σχήματος του καβουκιού τους.

Μαθηματικοί του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης απέδειξαν πρόσφατα ότι ορισμένα θολωτά καβούκια έχουν ακριβώς εκείνο το σχήμα που είναι το βέλτιστο γι’ αυτή την τεχνική. Στα είδη χελωνών στα οποία τα αρσενικά παλεύουν μεταξύ τους, προσπαθώντας να ανατρέψουν το ένα το άλλο, το καβούκι των αρσενικών έχει σχήμα πολύ πιο κατάλληλο για επαναφορά απ’ ό,τι το καβούκι των θηλυκών.

Άλλα είδη χελωνών χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό των δύο προαναφερόμενων τεχνικών.

Κι όμως, το μάτι μεγαλώνει. Ακολουθεί την ανάπτυξη του κεφαλιού, και από 18 περίπου χιλιοστά κατά τη γέννηση φτάνει τα 23 χιλιοστά στην ηλικία των τριών ετών – μετρώντας πάντα από τον κερατοειδή χιτώνα μέχρι το πίσω μέρος του αμφιβληστροειδούς.

Ωστόσο, από αυτή την ηλικία και μετά, δεν έχουμε μεγάλες αλλαγές. Στην εφηβεία το μάτι φτάνει στο τελικό του μέγεθος, που είναι τα 24 χιλιοστά. Αν το μάτι σταματήσει πρόωρα να μεγαλώνει σε μήκος, τότε έχουμε υπερμετρωπία. Οι εισερχόμενες ακτίνες φωτός συγκεντρώνονται σε ένα σημείο πίσω από τον αμφιβληστροειδή. Αυτό είναι κάτι που το μάτι μπορεί να το εξισορροπήσει, αυξάνοντας την κυρτότητα του φακού. Έτσι, αποκαθίσταται η οξύτητα της όρασης, αλλά το αποτέλεσμα είναι η κόπωση του ματιού, που προκαλεί πονοκεφάλους.

Σε άλλα άτομα επιμηκύνεται ο άξονας του βολβού, κι έτσι προκαλείται μυωπία, καθώς οι εισερχόμενες ακτίνες φωτός συγκεντρώνονται σε ένα σημείο μπροστά από τον αμφιβληστροειδή. Ένας μύωπας βλέπει πάντα θολά, γι’ αυτό και χρειάζεται ένα ζευγάρι γυαλιά ή φακούς επαφής, που διαθλούν τις ακτίνες του φωτός.

Τι είναι η φωτιά και οι φλόγες;
Από τι αποτελείται τελικά η φωτιά και γιατί οι φλόγες είναι κόκκινες;

Η φωτιά, με βάση τη θερμότητα που εκπέμπει και την όψη της, θα μπορούσε να εμπίπτει στην κατηγορία «ύλη», και είναι απολύτως κατανοητό γιατί οι αρχαίοι Έλληνες φυσικοί φιλόσοφοι θεωρούσαν τη φωτιά ένα «στοιχείο», ακριβώς όπως τον αέρα, το νερό και τη γη. Επιπλέον, αποδεικνύεται ότι κάτι ήξεραν όταν συμπεριλάμβαναν τη φωτιά στα ελαφριά στοιχεία, καθώς η φωτιά δεν είναι τίποτε περισσότερο από πυρακτωμένα αέρια.

Η φλόγα ενός κεριού από στεαρίνη δεν είναι παρά στεαρίνη που καίγεται και εξατμίζεται, ενώ η φωτιά στην ξυλόσομπα αποτελείται από τα αέρια που απελευθερώνονται από την καύση του ξύλου. Το χρώμα της φωτιάς εξαρτάται από τη θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά την καύση. Όσο πιο υψηλή είναι η θερμοκρασία, τόσο πιο κοντά στο μπλε ή στο ιώδες είναι οι φλόγες. Οι χαμηλής έντασης φωτιές είναι συνήθως κόκκινες. Παρ’ όλο που η φλόγα ενός κεριού στεαρίνης έχει θερμοκρασία χιλιάδων βαθμών, μπορούμε, όπως είναι γνωστό στους περισσότερους, να περάσουμε γρήγορα το χέρι μας από πάνω της χωρίς να αισθανθούμε πόνο. Αυτό συμβαίνει γιατί η φωτιά αποτελείται από θερμά αέρια, και επομένως πρόκειται για ενέργεια σε αραιωμένη, θα λέγαμε, μορφή.